Ο ρόλος του σχοινιού στο σκάφος σας
Το σχοινί σε ένα σκάφος, είναι ένα από τα πιο σημαντικά και απαραίτητα εργαλεία. Από τα αρχαία χρόνια της Ναυτιλίας ήταν το μέσο, που χειριζόταν όλες τις λειτουργείες ενός πλοιαρίου τότε. Σήμερα, το ναυτιλιακό σχοινί παραμένει ένα από το πιο σημαντικά εργαλεία ενός σκάφους, αφού λειτουργεί ως:
- Σχοινί για πρόσδεση του σκάφους – Πριμάτσα ή Πριματσόσχοινο ή Κάβος
- Σχοινί για ρυμούλκηση
- Σχοινί για διάσωση Άνθρώπου στη θάλασσα
- Σχοινί για ασφάλιση αντικειμένων
- Σχοινί για ανύψωση – μαντάρι
- Σχοινί ρύθμισης γωνίας πανιού – Σκότα
Πως κατασκευάζονται τα σχοινιά Σκάφους
Προτού αναφερθούμε αναλυτικά σε κάθε μία κατηγορία, ας δούμε πως κατασκευάζεται και από τι αποτελείται ένα σχοινί γενικότερα.
Το σχοινί είναι ένα σύμπλεγμα ινών που συμπιέζονται με συστροφή ή πλέξιμο ( πλεξούδα ) σε μια μακρά, εύκαμπτη γραμμή. Ο τρόπος που γίνεται η πλέξη ή οι πλέξεις, καθώς και το υλικό κατασκευής της ίνας είναι η ειδοποιός διαφορά που καθιστά την κατηγορία, τα χαρακτηριστικά και τον τύπο χρήσης κάθε σχοινιού.
Τι είναι κλώνος Σχοινιού
Κλώνοι είναι ένα σύμπλεγμα ινών που πλέκονται ελικοειδώς. Όσο περισσότεροι κλώνοι, τόσο πιο ανθεκτικό σχοινί στην τριβή.
Πυρήνας – Ψύχα – Καρδιά σχοινιού
Είναι η καρδιά του σχοινιού. Αποτελείται από παράλληλες ίνες και μπορεί να περιβάλλεται από μια δεύτερη καρδιά από ίνες διαφορετικού υλικού για περισσότερη αντοχή και ακαμψία. Καθορίζει την ελαστικότητα και την αντοχή του σχοινιού.
Περίβλημά σχοινιού – Μανδύας
Είναι η κλώνοι που πλέκονται γύρω από τον πυρήνα του σχοινιού. Ο μανδύας προστατεύει τον πυρήνα και είναι αυτό που έρχεται σε επαφή με τα χέρια του χειριστή ή το κάθε ράουλο.
Υλικό ίνας σχοινιού και ιδιότητες
- Φυτική ίνα (Λινάτσα, Κάνναβη, Βαμβάκι, Μανίλα κ.α.)
Είναι τα λεγόμενα παραδοσιακά σχοινιά, που κατασκευάζονταν και χρησιμοποιούνταν από τα αρχαία χρόνια της ναυτιλίας. Τα σχοινιά που κατασκευάζονται από φυτικές ίνες, συρρικνώνονται με την υγρασία (νερό) και ξεφτίζουν αρκετά εύκολα. Για αυτό και σπανίως συναντώνται σε σκάφη στις μέρες μας, αφού υστερούν σε σχέση με τα συνθετικά σε αντοχή, όριο θραύσης και ελαστικότητα. Ωστόσο, μπορεί να χρησιμοποιηθούν σε ένα παραδοσιακό σκάφος αφού η φυσική τους όψη, προσδίδει ρετρό ύφος.
- Πολυεστέρας
Ο πολυεστέρας είναι από τα πιο συνηθισμένα υλικά κατασκευής σχοινιού. Διατηρεί την αντοχή του ακόμα και αν βραχεί, βουλιάζει, δεν ξεφτίζει εύκολα και δεν είναι πολύ ελαστικό. Χαρακτηριστικά που το κάνουν να χρησιμοποιείται για κάθε χρήση, ακόμα και στα Ιστιοπλοϊκά σκάφη για χειρισμό των πανιών.
- Νάιλον
Τα Νάιλον σχοινιά, είναι πιο ελαστικά, και δεν παρουσιάζουν την ίδια αντοχή όταν βραχούν σε σχέση με τα πολυεστερικά. Δεν επιπλέουν και τα καθιστούν ιδανικά για χρήση ως σχοινιών πρόσδεσης, που η ελαστικότητα είναι αναγκάια για να αποσβένει το φορτίο από τα κοτσανέλα του σκάφους.
- Πολυπροπυλένιο
Τα σχοινιά από ίνα πολυπροπυλενίου παρουσιάζουν χαμηλή αντοχή στην τριβή και στις υπεριώδεις ακτίνες. Ωστόσο, η μεγάλη ελαστικότητα, η ιδιότητά τους να επιπλέουν και η χαμηλή τους τιμή, τα κάνει ιδανικά Σχοινιά για πριμάτσα, σχοινί διάσωσης αλλά και σχοινί για ρυμούλκηση watersports, όπως Θαλάσσιο Σκι, αλλά και για κάθε χρήση που θέλουμε το σχοινί να επιπλέει.
- Αραμίδιο
To Αραμίδιο ( Technora®) Παρουσιάζει ένα συνδυασμό υψηλής αντοχής, υψηλού συντελεστή (ακαμψία), σκληρότητας και θερμικής σταθερότητας. Η χρήση του σε σκάφη και για περιορίζεται ωστόσο από τη χαμηλή αντίσταση σε κραδασμούς. Η χρήση του σε σκάφη θα πρέπει να περιορίζεται σε στατικά φορτία, δηλαδή για μαντάρι (Σχοινί ανύψωσης πανιού).
- HMPE – UHMPE (Dyneema, Spectra)
Η ίνα High HMPE είναι μια συνθετική ίνα, εξαιρετικής αντοχής. Τα σχοινιά κατασκευασμένα από HMPE, είναι τα πιο δημοφιλή σχοινιά αντοχής για απαιτητικές εφαρμογές, όπως είναι η αγωνιστική ιστιοπλοΐα. Είναι γνωστά στην αγορά των σκαφών με την μάρκα των κατασκευαστών Dyneema και Spectra. Παρουσιάζουν πολύ χαμηλή ελαστικότητα πολύ μεγάλη αντοχή, διπλάσια από ότι ένα πολυεστερικό σχοινί. Είναι πολύ ελαφριά και επιπλέουν στο νερό, δε διαβρώνονται από το θαλασσινό νερό, λάδι ή άλλες χημικές ουσίες.
Οι ίνες HMPE χρησιμοποιούνται συχνά για την αντικατάσταση συρματόσχοινων, αλλά και για μαντάρι ή σκότα σε αγωνιστική ιστιοπλοΐα.
Οι ίνες HMPE διατίθενται σε διάφορες ποιότητες: SK38, SK78 και SK99. Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός, τόσο μικρότερη είναι η διάταση και ισχυρότερη η ίνα.
- LCP – Πολυμερές Υγροκρυσταλικό
Το LCP, γνωστό και ως VECTRAN είναι ελαφρώς πιο αδύναμο από τις ίνες HMPE, αλλά παρουσιάζει χαμηλότερη ελαστικότητα από ότι το HMPE. Στην ίδια διάμετρο, το Vectran είναι πέντε φορές ισχυρότερο από το ατσάλι. Εξαιτίας αυτών των ιδιοτήτων, το Vectran είναι κατάλληλο για επίτονο Ιστιοπλοϊκού ή Μαντάρι.
Κατηγορίες Σχοινιών
Σχοινιά πρόσδεσης σκάφους ή κάβοι ή Πριμάτσες ή Μουστάκια
Αφορούν σε σχοινιά που χρησιμοποιούνται για να δένουν το σκάφος σε προβλήτα, ντόκο ή και βράχο ακτής. Το βασικό χαρακτηριστικό τους είναι η ελαστικότητα που παρέχουν, η οποία κυμαίνεται ανάλογα τον τύπο του σχοινιού από 10 έως 20%. Η ελαστικότητα αυτή, αποσβένει την δύναμη που ασκείται στις δέστρες προστατεύοντάς τις και επιτρέποντας την σωστή ταλάντωσή του σκάφους.
Επίσης, ένα βασικό χαρακτηριστικό του σχοινιού πρόσδεσης είναι η πλευστότητα. Όταν ένας κάβος επιπλέει, διευκολύνει την μεταφορά του μέσω του νερού, αφού δεν απορροφά πολύ νερό και συνεπώς δε βαραίνει τόσο ώστε να βουλιάξει. Η πριμάτσα που επιπλέει συστήνεται για χρήση σε μεγάλα – βαριά σκάφη άνω των 10μ, που χρειάζονται παχύ σχοινί και δεν διευκολύνει στη χρήση το να βουλιάζει. Επιπροσθέτως το σχοινί που επιπλέει μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για διάσωση ανθρώπου στη θάλασσα και για θαλάσσιο σκι.
Σε αυτή την κατηγορία Σχοινών Πρόσδεσης, περιλαμβάνονται και τα αγκυρόσχοινα, τα οποία είναι σχοινιά με βάρος ή σχοινιά που δεν επιπλέουν. Χρησιμοποιούνται για μόνιμο αγκυροβόλιο (ρεμέντζα), αφού η βύθισή τους, αποτρέπει την επιπλοκή με τις προπέλες παραπλεόντων σκαφών. Επίσης, όπως λέει και το όνομά τους, χρησιμοποιούνται και για σχοινί για άγκυρα. Στα μικρά σκάφη που δεν μπορούν να έχουν πολλά μέτρα αλυσίδας στην άγκυρά τους λόγω βάρους, χρησιμοποιούν και σχοινί.
Σχοινιά Ανύψωσης ή Μαντάρια
Τα μαντάρια είναι σχοινιά που ανεβάζουν τα πανιά «βιράρισμα», αλλά και τους ανθρώπους στο κατάρτι, για εργασίες ή επισκευές. Είναι το σχοινί που αρχίζει από την κορυφή του πανιού, περνά μέσα από το λαιμό του ιστού με ράουλο και κατεβαίνει προς το κάτω μέρος του ιστού. Το κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η σχεδόν μηδαμινή ελαστικότητα που κυμαίνεται 1 έως 5%. Το βιράρισμα των πανιών απαιτεί την μικρότερη δυνατή τάνιση, αφού σε εκείνο τη σημείο το πανί πρέπει να μένει πάντα τεντωμένο. Η ελάχιστη ελαστικότητα προτιμάται σε αγωνιστικά σκάφη που ακόμα και τα χιλιοστά παίζουν ρόλο.
Σχοινιά ρύθμισης πανιού ή Σκότες
Η σκότα είναι το σχοινί που ρυθμίζει τη γωνία του πανιού σε σχέση με τον άνεμο. Είναι δεμένο στην άκρη του πανιού και είναι αυτό που κάνει το τριμάρισμα. Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η αντοχή στην τριβή, αφού διαπερνά ράουλα πορτούζι, φρένα και βιντζιρέλο και οι μικρο επεμβάσεις είναι πολύ συχνές. Επίσης η σκότα έχει μικρή ελαστικότητα περίπου 5-7% για να απορροφά τις σπηλιάδες – ριπές του ανέμου.
Σχοινιά Γενικής Χρήσης
Σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται σχοινιά τα οποία η κατασκευή τους και τα χαρακτηριστικά τους ποικίλουν. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως διακοσμητικά, για διάφορες χρήσεις και η κατασκευή τους δεν επηρεάζει το αποτέλεσμα. Σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται και τα σχοινιά από λινάτσα ή από το φυτό Κάνναβη. Η λινάτσα και η κάνναβη, καθώς και όλα τα σχοινιά που κατασκευάζονται από ίνες φυτού, χρησιμοποιούνται σε ρετρό κατασκευές ή σε κλασσικά σκάφη συνήθως ξύλινα.
Πως Συντηρούμε τα σχοινιά και επιμηκύνουμε το χρόνο ζωής τους
Τα σχοινιά είτε είναι κατασκευασμένα από ίνες Φυτού, είτε από συνθετικά υλικά, όπως πολυεστέρας, νάυλον, έχουν ανάγκη την συντήρηση και προστασία τους όπως ένα ρούχο.Αν και η καθαριότητα που μας απασχολεί σε μια μπλούζα φερειπείν, είναι σε πρώτη προτεραιότητα, αφού την βάζουμε στο πλυντήριο σχεδόν μετά από κάθε χρήση, τα σχοινιά έχουν άλλες προτεραιότητες.
- Τα προφυλάσσουμε από άσκοπη έκθεσή τους στον ήλιο. Όταν ένα σχοινί δε χρησιμοποιείται, καλό είναι να αποθηκεύεται σε προστατευμένο μέρος από νερό και ήλιο.
- Φροντίζουμε πάντα, αν βραχούν με θαλασσινό νερό, να τα ξεπλένουμε με καθαρό άφθονο νερό. Το νερό της θάλασσας, μόλις εξατμιστεί αφήνει κρυστάλους αλατιού, που θα κάνει το σχοινί δύσκαμπτο και θα επιτρέψει στον ήλιο μέσω της διάθλασης να διαβρώσει τις ίνες του.
- Τα ντουκιάρουμε σωστά, χωρίς να έχει βερίνες (στριψίματα) οι οποίες μόλις στεγνώσει, θα βλάψουν τις ίνες και την πλέξη του.
- Τα απλώνουμε για να στεγνώσουν και δεν τα τοποθετούμε βρεγμένα μέσα σε ταμπούκι.
- Μια φορά το χρόνο μια πλύση με σαπούνι και μαλλακτικό ρούχων σε μια λεκάνη, θα επαναφέρει την ελαστικότητα και το χρώμα τους.